Kantkamer

Dankzij nooit eerder vertoonde stukken, recent verworven of speciaal uit de opslagruimtes gehaald, duikt u in de uitzonderlijke geschiedenis van het Brusselse kantwerk. Een weefsel dat inmiddels verdwenen is.

Kant is opengewerkt textiel dat met naald of klossen wordt vervaardigd. De motieven zijn met elkaar verbonden tegen een achtergrond van lussen of steken. Het werd eerst met de hand gemaakt, totdat mechanische productiemethodes hun intrede deden. De verschillende soorten kantwerk onderscheiden zich van elkaar door de gebruikte technieken, materialen, patronen, kleuren en nog veel meer. Meestal verloopt de identificatie aan de hand van de oorspronkelijke productieplaats, zoals Brussel, Mechelen, Valenciennes of Brugge.

In de loop der eeuwen bouwde de Brusselse kant een internationale reputatie uit. Vanaf de 17de eeuw was deze stof zeer gegeerd bij de elite, die bekoord werd door de verfijning, kwaliteit en schoonheid ervan. Hij werd gedragen aan de belangrijkste Europese hoven en sierde zonder onderscheid de staatsiekleren van zowel mannen als vrouwen.

Een opmerkelijk staaltje vakkennis: het oplegsel

Het oplegsel is een van de technieken die in de 19e eeuw werden toegepast bij het vervaardigen van Brusselse kant. De kantwerksters maakten bloemmotieven met klossen en/of naalden. Vervolgens brachten ze die aan op een mechanische tule achtergrond. De motieven werden genaaid of gelijmd. Deze techniek zien we bij grote werken, zoals sjaals. Deze stukken waren vooral populair tijdens het Tweede Keizerrijk.
Momenteel kunt u in het Mode & Kant Museum twee uitzonderlijke historische stukken ontdekken, waaronder een driehoekige sjaal.

Ook in de 19e eeuw wordt het kant democratischer en meer verspreid dankzij de mechanisatie. De prijs van het weefsel daalt. Kant verovert vervolgens de damesmode. Bijzondere stukken werden in ongezien groot formaat gemaakt. Kant werd kleding. Deze mechanisatie betekende het einde van het handwerk. De Brusselse kant verdwijnt met de Eerste Wereldoorlog.

Een overzicht van de kantcollecties van het museum

Het kantwerk in het museum maakt integraal deel uit van het Brusselse erfgoed. Verschillende tentoongestelde stukken zijn opgenomen in de inventaris van het roerend erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ontdek een voorbeeld van een zakdoek met een typische afwerking in Napoleon III-stijl, waarvan de randen worden gevormd door een slinger van afwisselend bladeren en bloemen.

Deze driehoekige sjaal uit 1879-1890 meet 143 cm bij 290 cm. Een mooi voorbeeld van de manier waarop met oplegsel gewerkt werd.

De rijke bloemdecoratie in naturalistische stijl bestaat uit negen boeketten. Het realisme en de precisie van het ontwerp maken het mogelijk om dahlia’s, fuchsia’s, klaprozen, campanula’s en lancetvormige bladeren te herkennen. De boeketten worden bekroond door een lichte krans van bloeiende rankenversieringen. Deze elementen zijn geplaatst op een met stippen bezaaide achtergrond. De lijst is voorzien van opengewerkt rocaille met trompe-l’oeil-effecten en kleine medaillons met gestileerde boeketten. De rand met slingers tenslotte bestaat uit kastanjebladeren, sneeuwballen en dahlia’s.

De decoratie van deze grote stukken met oplegsel is vaak nadrukkelijk en soms een beetje overladen. Wanneer het werk fijn en delicaat uitgevoerd is, maken de grote verscheidenheid aan steken en de beheersing van de contrasten het geheel lichter. Het handelsmerk van een kwaliteitsstuk en van Brusselse vakkennis. Alleen rijke klanten konden zich dit soort sjaals veroorloven…

Voor meer details over het werk zelf is de inventarisfiche ervan hier beschikbaar.